روش تدریس یکی از اصلی‌ترین مواردی است که باید در فرایند یادگیری و آموزش مورد توجه قرار داده شود. استاد یا معلم باید بتواند با شناخت روش های تدریس همچون انواع آموزش سازمانی، گروهی، آنلاین، آفلاین و آن چه که متناسب با کلاس درس خود بوده را برگزیند و اجرا کند. روش تدریس هر درس برای هر پایه تحصیلی می‌تواند متفاوت و منحصربه‌فرد باشد؛ در نتیجه شناخت این روش‌ها می‌تواند به کیفیت آموزش و یادگیری کمک زیادی کند.

روش تدریس یا Teaching Method مجموعه‌ای از تکنیک‌های یادگیری را شامل شده که توسط استاد برای رسیدن به یک هدف آموزشی خاص انجام می‌شود. ازجمله عوامل تاثیرگذار روی انتخاب بهترین شیوه تدریس می‌توان به رده سنی، میزان تحصیلات، میزان هوش و قدرت یادگیری اشاره داشت. اگر مدرس تازه‌کار هستید و می‌خواهید بهترین شیوه برای تدریس به دانش‌آموزان خود را پیدا کنید.

فهرست محتوا

• معرفی روش های تدریس
• روش تدریس آنلاین بهتر است یا حضوری؟
• نتیجه‌گیری

معرفی روش های تدریس

برای این که بتوانید از تدریس به هر شیوه‌ای بهترین نتیجه را بگیرید، قبل از شروع کار لازم است متد آموزشی خود را مورد ارزیابی قرار دهید. همچنین، با طراحی دوره آموزشی مناسب می‌توانید به بهبود کیفیت تدریس خود کمک کنید. در ادامه، چند مورد از اصلی‌ترین شیوه های تدریس را به شما معرفی خواهیم کرد:

۱. روش تدریس دانش‌آموز محور

یکی از جالب‌ترین روش های تدریس، متد دانش‌آموز محور است. مدرس در این رویکرد آموزشی به جای این که به عنوان آموزش‌دهنده کار کند، نقش یک تسهیل‌گر در کلاس درس را دارد. به بیان دیگر، بین دانش‌آموزان و استاد، این دانش‌آموزان هستند که در کلاس فعالیت بیشتری دارند. چنین کلاس‌هایی سرشار از انرژی بوده و جزء آن کلاس‌های خواب‌آوری که حداقل همه ما یکبار تجربه کردیم به شمار نمی‌روند! از جمله فعالیت‌های چنین کلاس‌هایی می‌توان به فعالیت‌های گروهی، بازی‌های دسته جمعی، طوفان فکری و حتی رفتن به فضاهایی خارج از کلاس اشاره داشت. آن چه که تعیین‌کننده نمرات دانش‌آموزان/دانشجویان در چنین کلاس‌هایی بوده، امتحان و کاغذهای آزمون نیست، بلکه فعالیت‌های گروهی و شرکت در بحث‌ها سرنوشت نمرات آن‌ها را تعیین خواهد کرد.

۲. روش تدریس استاد محور

در بین روش های تدریس، متد استاد محور نقطه مقابل متد دانش‌آموز محور به شمار می‌رود. در این رویکرد آموزشی معلم یا استاد قلب تپنده کلاس و دانش‌آموزان رگ‌های آن محسوب می‌شوند. معمولاً در چنین کلاس‌هایی سکوت حکم‌فرماست و دانش‌آموزان باید آن چه که استاد در حال تدریس بوده را مو به مو به خاطر بسپارند. اگر تصور می‌کنید روش استاد محور بهترین روش تدریس متناسب با کلاس شماست، پس باید دور تعاملات گروهی و به اشتراک گذاشتن نظرات را خط بکشید! ضمناً، قبولی دانش‌آموزان در چنین کلاس‌هایی وابسته به نمراتی بوده که در امتحانات کسب می‌کنند.

۳. روش تدریس مسئله محور

یکی دیگر از انواع روش های تدریس، متد آموزشی مسئله محور است که به اختصار به آن PBL (Problem Based Learning) می‌گویند. اگر وقت کافی در کلاس درس خود دارید، این روش تدریس می‌تواند گزینه خوبی برای شما باشد. معمولاً در این کلاس‌ها استاد یک مسئله را تعریف می‌کند. سپس، اطلاعاتی را برای کاوش مسئله در اختیار دانشجویان قرار می‌دهد و حالا نوبت آن‌هاست تا راه‌های ممکن برای حل مشکل را ارزیابی کنند و به جواب نهایی برسند. این متد معمولاً محدود به یک جلسه یا بخشی از یک جلسه می‌شود.

۴. روش تدریس فعال JITT

یکی دیگر از روش های تدریس «آموزش به موقع» یا «فعال» است. در این متد یادگیری دروس و تمرین‌ها در محیط وب و ساعات خارج از کلاس صورت می‌گیرد. به این ترتیب، زمانی که دانش‌آموزان در کلاس حاضر می‌شوند، اطلاعات پیش زمینه را داشته و زمان تدریس به دریافت بازخورد و بررسی چالش‌های آن‌ها اختصاص داده می‌شود. از جمله مزیت‌هایی که این متد آموزشی دارد می‌توان به افزایش انگیزه، اشتیاق و آماده‌تر بودن دانش‌آموزان در کلاس درس اشاره داشت.

۵. روش تدریس تکنولوژی محور

امروزه با توجه به رشد چشمگیری که تکنولوژی داشته، تدریس آنلاین به عنوان بهترین روش تدریس شناخته می‌شود. اگر می‌خواهید کلاس خود را به زودی برگزار کنید، پیشنهاد ما این است با بهره‌گیری از پلتفرم کلاس آنلاین حداکثر استفاده را از تجهیزات آموزشی و تکنولوژی‌هایی که در این حیطه وجود دارد ببرید. از آموزش با لپ‌تاپ و تبلت گرفته تا استفاده از قلم‌های هوشمند، پخش فیلم با پروژکتور و استفاده از اپلیکیشن‌های تعاملی، همگی جزو روش‌های تدریس تکنولوژی محور محسوب می‌شوند.

۶. روش تدریس بازی محور

اصلی‌ترین دلیلی که تدریس به همراه بازی انجام می‌شود، تولید دوپامین است. بازی‌ها موجب افزایش انگیزه افراد برای یادگیری و تولید دوپامین می‌شوند؛ بنابراین می‌توان از این فرصت استفاده کرد و از آموزش مبتنی بر بازی بیشترین بهره را برد. بازی‌های رومیزی، ایفای نقش با سناریوهای از پیش تعیین شده، سیستم امتیاز در کلاس، مسابقات و بازی‌های ویدیویی از جمله بازی‌هایی هستند که می‌توان با کمک آن‌ها مفاهیم مختلفی را به دانش‌آموزان آموخت.

۷. روش تدریس مونته سوری

اگر مدرس کودکان و خردسالان هستید، روش تدریس مونته سوری (Montessori) می‌تواند بهترین انتخاب برای شما باشد. در این رویکرد آموزشی تمرکز روی لذت و بهره کودک از فرایند انجام یک فعالیت خاص بدون در نظر داشتن نتیجه آن است. این روش که برای کودکان بین سه الی شش سال تدوین شده از سه عنصر تشکیل می‌شود. قرارگیری گروه‌های سنی مختلف با حداکثر اختلاف سه سال در کنار یکدیگر، انجام فعالیت‌های آزادانه از بین گزینه‌های از پیش تعیین شده، راهنمایی و مداخله به موقع مربی سه عنصر اصلی در این روش هستند. از جمله مزیت‌هایی که این متد از روش های تدریس دارد می‌توانیم به ایجاد انگیزه قوی برای شرکت در محیط آموزشی، تقویت مهارت‌های فردی و امکان یادگیری از کودکان بزرگ‌تر اشاره کنیم.

۸. روش تدریس اکتشاف محور

از دیگر روش های تدریس می‌توان به رویکرد آموزشی اکتشافی اشاره داشت. در این روش معلم دانش‌آموزان را تشویق می‌کند تا با محیطی که در آن حضور دارند تعامل داشته باشند و با تحقیق و تفکر، روابط حاکم بین پدیده‌ها را کشف کنند. در واقع، این روش به جای اینکه روی حفظ اطلاعات درسی تمرکز کند، به درک بهتر مفاهیم می‌پردازد. با کمک این روش موضوعات درسی قابل فهم‌تر شده و دانش‌آموزان می‌توانند به سطوح بالاتری از دانش دست یابند؛ البته این روش برای دانش‌آموزان مقاطع پایین مثل ابتدایی چندان کاربردی نخواهد بود.

روش تدریس آنلاین بهتر است یا حضوری؟

اکنون که با روش های تدریس آشنا شدیم، شاید این سوال برایتان پیش بیاید که کدام روش آنلاین یا حضوری برای برگزاری کلاس‌ها بهتر خواهد بود. بدون شک هر کدام از روش‌های مذکور مزایا و معایب خاص خود را دارند؛ اما آن چه که اهمیت دارد دریافت بازخورد بهتر و یادگیری عمیق‌تر دانش‌آموزان/دانشجویان با صرف کمترین زمان و هزینه است. تدریس آنلاین از جهات زیادی نسبت به تدریس حضوری تأثیر بیشتری دارد. طبق نتایجی که از تحقیقات در این حوزه به دست آمده، کسب مهارت الکترونیکی به ۴۰ الی ۶۰ درصد زمان کمتری برای یادگیری در مقایسه با تدریس حضوری نیاز دارد.

نتیجه‌گیری

روش های تدریس مهم‌ترین رویکردهای آموزشی هستند که معلم یا استاد به کمک آن‌ها می‌تواند آن چه که موضوع درس است را به دانش‌آموز/دانشجو انتقال دهد. با شناخت بهترین روش‌های تدریس و تطبیق هر یک از آن‌ها با نوع کلاس، مبحث درسی و رده سنی دانش‌آموزان می‌توان بهترین نتیجه را از کلاس درس گرفت. خوشبختانه امکان اجرای اکثر متدهای آموزشی هم در کلاس‌های آنلاین و هم حضوری فراهم است.