منظور از آموزش الکترونیکی چیست؟ تعریف آموزش مجازی چیست؟ آموزش الکترونیکی استعاره‌ای است برای محیط‌های آموزش و یادگیری، با محور قرار دادن فراگیران به جهت تحقق یادگیری آموزش الکترونیکی از فناوری شبکه گسترده جهانی (World Wide Web) بهره می گیرد، ولی به هیچ وجه به آن محدود نمی شود. اگرچه آموزش الکترونیکی مبتنی بر یادگیری رسمی است، اما از طریق دستگاه های الکترونیکی مانند رایانه، تبلت و حتی تلفن های همراه که به اینترنت متصل هستند نیز ارائه می شود. این امر باعث می شود کاربران بتوانند در هر زمان و هر مکان و با محدودیت های اندک، یاد بگیرند. اساساً، آموزش الکترونیکی، یادگیری یا آموزش آنلاین است که از طریق رایانه یا هر دستگاه دیجیتالی دیگر ارائه می شود.
منظور از آموزش الکترونیکی چیست؟
یادگیری الکترونیکی، که به آن یادگیری آنلاین یاe_learning نیز گفته می شود، کسب دانش به روشی است که از طریق فناوری ها و رسانه های الکترونیکی صورت می گیرد. به زبان ساده، آموزش الکترونیکی به عنوان “یادگیری که به صورت الکترونیکی فعال است” تعریف شده است. به طور معمول، آموزش الکترونیکی به واسطه اینترنت انجام می شود، جایی که دانش آموزان می توانند در هر مکان و زمان به صورت آنلاین به مطالب آموزشی خود دسترسی پیدا کنند. یادگیری الکترونیکی اغلب در قالب دوره های آنلاین، مدارک آنلاین یا برنامه های آنلاین انجام می شود. نمونه های آموزش الکترونیکی زیادی وجود دارد، و ما در این مقاله آنها را با جزئیات بیشتری توضیح می دهیم.
تعریف آموزش الکترونیکی
به تعداد دانشمندان علوم تربیتی در دنیا تعاریفی از آموزش الکترونیکی وجود دارد. برای اینکه نگاهی اجمالی به تعاریف مختلف آکادمیک آموزش الکترونیکی داشته باشیم، بیایید به چند نمونه از موسسات دانشگاهی و محققان مختلف آموزشی نگاهی بیندازیم.
سارا گوری-رزنبیلت از دانشگاه آزاد اسرائیل در مقاله تحقیقاتی خود در سال ۲۰۰۵ با عنوان “آموزش از راه دور” و “آموزش الکترونیکی: نه همان چیز” تعریف دقیق آموزش الکترونیکی را با جزئیات بسیار مورد بررسی قرار داد. او آموزش الکترونیکی را به عنوان رسانه الکترونیکی تعریف کرد که برای اهداف مختلف یادگیری از کارکردهای افزودنی کلاس درس معمولی تا جایگزینی آنلاین برای جلسات فیس تو فیس به طور آنلاین استفاده می شود.
کلارک و مایر در مقاله تحقیقاتی خود در سال ۲۰۱۶ “یادگیری الکترونیکی و علم آموزش: دستورالعمل های اثبات شده برای مصرف کنندگان و طراحان یادگیری چند رسانه ای”، آموزش الکترونیکی را به عنوان دستورالعمل هایی که از طریق دستگاه های دیجیتال با هدف حمایت از یادگیری ارائه می شود، تعریف کردند.
آرکورفول و ابایدو در مقاله تحقیقاتی خود در سال ۲۰۱۵ با عنوان «نقش آموزش الکترونیکی، مزایا و معایب پذیرش آن در آموزش عالی»، یادگیری الکترونیکی را استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات برای امکان دسترسی به منابع آموزشی و یادگیری آنلاین تعریف کردند.
چند نمونه دیگر از تعریف آموزش الکترونیکی به قرار زیر هستند:
- آموزش الکترونیکی آموزش مبتنی بر فناوری است.
- آموزش الکترونیکی نقطه یکپارچگی آموزش و اینترنت است.
- آموزش الکترونیکی استفاده و بهره وری از فناوری اینترنت برای طراحی، ارائه، انتخاب، مدیریت و توسعه آموزش است.
- آموزش الکترونیکی به معنی آموزش راه اندازی شده با استفاده از وب است که قادر است مواردی نظیر ارائه مطالب درسی در قالبهای چندگانه، مدیریت آموزشی و شبکه ای مرکب از دانش پژوهان، کارشناسان و تهیه کنندگان مطالب را دربرگیرد.
هر چند آموزش الکترونیکی از فناوری شبکه گسترده جهانی (World Wide Web) بهره می گیرد، ولی به هیچ وجه به آن محدود نمی شود. در عرصه آموزش الکترونیکی، علاوه بر آموزش بر مبنای وب، آموزش غیرحضوری، آموزش از راه دور، بازآموزی ، خودآموزی و آموزش بر مبنای رایانه (Computer Based Training) نیز می توانند مطرح شوند. در این فصل به تعاریف مختلف، ضرورتها، مزایا و معایب آموزش الکترونیکی می پردازیم و اشکال متفاوت آن را بررسی می کنیم.
با توجه به این موارد ، باید توجه داشت که آموزش الکترونیکی کامل نیست. افزایش خطر تقلب در حین آزمون ها، انزوای اجتماعی و عدم توسعه مهارت های ارتباطی در دانش آموزان آنلاین تنها برخی از چالش های آموزش الکترونیکی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
یادگیری الکترونیکی مجموعه وسیعی از نرم افزارهای کاربردی و روشهای آموزشی شامل آموزش مبتنی بر رایانه، آموزش مبتنی بر وب، کلاسهای مجازی وغیره است.
آموزش آنلاین، تعریفی است برای امکانات آموزشی و یادگیری، با محور قرار دادن دانش پژوهان برای تحقق فراگیری موقعیتی، یادگیری تجربی و مسأله مدار (به عنوان قلب آموزش مجازی) از راه ترکیب تکنولوژی های نو، در این سیستم یک کلاس درس الکترونیکی مطرح است که هسته هوشمند سیستم به حساب می آید و یک شبکه، که محل حضور مجازی دانش پژوهان است و یک ماهواره که از راه امواج کوتاه یا کابل، آنها را به هم مرتبط می سازد.
سامانه آموزش مجازی آنلاین به یاری رایانه ها از راه رسانه های الکترونیکی، اینترنت، وب، شبکه های مدیریت یافته مثل اکسترانت و اینترانت وپخش ماهواره ای، دیسک و نوارهای صوتی و DVD و CD-ROM سخت، بسترهای چندرسانه ای مانند تصویری ارائه می شود. در واقع، موفقیت در اموزش الکترونیکی، آموزش از راه دور بر مبنای فناوری است. به عبارت دیگر ، محتوای دوره آموزشی با بهره گیری از انتقال صدا، تصویر و text ارائه می شود که با استفاده از ارتباط دوسویه بین افراد فراگیر و استاد یا بین فراگیران، کیفیت ارائه دوره آموزشی به بالاترین سطح خود می رسد.
بیشتر بخوانید: میکرولرنینگ چیست؟
اموزش الکترونیکی بهره وری از امکانات پیشرفته تر، امکان ارائه اطلاعات و داده ها را با کیفیت بهتر و بالاتر میسر می سازد. به عنوان مثال در کسب اطلاعات ازطریق وب، هرچه پهنای باند ارسال داده ها بیشتر شود، اطلاعات بیشتری دریافت می شود. این متد آموزشی را با نام آموزش آنلاین (برخط) نیز می نامند که پایه آن ارسال متنها، عکس ها، گفتار آموزشی، تمرینها، امتحانها و نگهداری نتایج دوره آموزشی شامل نمرات و مطالب پر اهمیت آن است. برای کامل کردن این نوع آموزش، می توان از عکس های متحرک استفاده کرد.
ارزش آموزش الکترونیکی چیست؟
یادگیری آنلاین مزایای بیشماری نسبت به روش های یادگیری سنتی دارد. از جمله این که دانش آموزان محیط های آموزشی خود را انتخاب کنند. علاوه بر این، آموزش الکترونیکی مقرون به صرفه است، زیرا موانع جغرافیایی را که اغلب در شیوه کلاس های سنتی وجود دارد، برطرف می کند. تنها با راه اندازی lms می توانی آموزش آنلاین را آغاز کنید.
با در نظر گرفتن این مزایا و موارد دیگر، مشخص می شود که چرا روندهای فعلی آموزش الکترونیکی رشد چشمگیری را برای این صنعت نشان می دهند. انتظار می رود درآمد جهانی آموزش الکترونیکی تا سال ۲۰۲۵ به ۳۲۵ میلیارد دلار برسد، که با توجه به این واقعیت که این تعداد نسبت به سال ۲۰۱۵ که ۱۰۷ میلیارد دلار بوده است،سه برابر شده قابل توجه است.
علاوه بر به این موارد، باید توجه داشت که آموزش الکترونیکی کامل نیست. انجام هر یک از انواع مختلف آموزش الکترونیکی از طریق اینترنت به معنای قربانی کردن برخی از مزایای آموزش حضوری است. افزایش خطر تقلب در حین ارزیابی، انزوای اجتماعی و عدم توسعه مهارت های ارتباطی در دانش آموزان آنلاین تنها برخی از چالش های آموزش الکترونیکی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
تولید محتوا (Content Creation) در آموزش الکترونیکی
مبحث تولید محتوا در دوره های مبتنی بر آموزش الکترونیکی (e-Learning) از اهمیت خاصی برخوردار است. یکی از مشکلات موجود در آموزش مجازی استفاده اغلب پیاده کنندگان دوره های آموزش الکترونیکی (Virtual Training) از محتویات موجود آموزشی و استقرار آنها بر روی صفحات نمایشگر کامپیوتر است. حداکثر میزان ارتباط متقابل با فراگیران، مطالعه و خواندن متن بر روی صفحه نمایشگر و کلیک نمودن برای رفتن به صفحه بعد است.
در دوره های آموزش الکترونیکی باید از متن استفاده کرد. در این راستا لازم است مسئولیت بیشتری به متن ها سپرده شود بعبارتی متون دارای مفهوم بیشتری باشند. در یک سامانه یادگیری الکترونیکی (Electronic Learning System) توصیه می شود که متن های موجود در هر صفحه بیش از ۶ خط بر روی صفحه نباشد و به منظور فراگیری مناسب فراگیران و کاربران نرم افزار آموزش مجازی LMS، باید از سایر عناصر و امکانات ارائه موضوع و محتوی استفاده کرد.
در یک سامانه آموزش الکترونیکی (Virtual Learning System) متن های ارائه شده نباید به صورت انیمیشن بر روی صفحه ظاهر گردند. در نرم افزار تدریس آنلاین (Online Teaching Software)، نمایش و یا عدم نمایش متن ها در فواصل زمانی و با توجه به اخذ فیدبک های لازم از فراگیران و یا استقرار متن در بخش دیگری از صفحه با توجه به شرایط آموزشی بوجود آمده می تواند نتایج مثبتی را در امر آموزش بدنبال داشته باشد. در سیستم آموزش مجازی (Virtual Education System) در صورتیکه فراگیران پاسخ های نادرست به سوالات ارائه شده دهند، می توان با نمایش متن و یا توضیحات کمکی آنها را از نوع اشتباه انجام شده در سریعترین زمان ممکن آگاه ساخت. در سامانه آموزش مجازی برای تمام متن های استفاده شده در یک دوره آموزشی باید ایندکس مناسبی ایجاد نمود تا در صورت تمایل و یا ضرورت توسط فراگیران با استفاده از روش های جستجو مورد استفاده قرار گیرد.
ابعاد آموزش الکترونیکی
تعامل در سامانه یادگیری الکترونیکی به شکل دوره های همزمان (Synchron ) یا غیرهمزمان (Asynchron) برگزار می شود و به شکل همزمان Log in می شود. در آموزش همزمان همه فراگیران به روش مستقیم با یکدیگر در ارتباط اند. در حالی که درآموزش ناهمزمان، ارتباط با تأخیر برقرار می شود مانند ارتباط با پست الکترونیکی.
حرف e در واژه آموزش الکترونیکی e-Learning از دیدگاه کاربران چنین تعبیر می شود.
اکتشاف : exploration
برای دانش پژوهان وب این متد آموزشی وسیله اکتشافی برای دسترسی به اقیانوسی از اطلاعات و منابع است.
تجربه : experience
وب می تواند تجربیات آموزشیِ را از شیوه آموزش همزمان ، سلسله مباحث پی در پی و خودآموزها ، در دسترس فراگیران قرار دهد.
سرگرمی ومشغولیت: engagement
یادگیری الکترونیکی سریع با مهیا ساختن رویکردهای جذاب آموزشی برای فراگیران و ایجاد احسای مشارکت و همکاری ، فراگیران را مشتاق و علاقه مند می سازد.
اعطای قدرت انتخاب : empowerment
وب به کمک مجموعه ای از امکانات ، دانش پژوهان را قادر می سازد که بهترین شیوه یادگیری را از دیدگاه خود انتخاب کنند.
برخی از فواید آموزش الکترونیکی
۱. در انواع آموزش الکترونیکی ما با جهانی شدن دانش، یادگیری و برنامه درسی، امکان بقاء و ثبات جوامع آموزشی، تحقق عدالت در نظام آموزشی، افزایش سطح علمی جامعه یادگیری، منعطف شدن فرآیند یادگیری دربرابر نیازها و سبکهای فراگیران، پرورش کلیه استعدادهای فراگیران بجای نخبه گرایی روبرو هستیم.
۲. آموزش مادام العمر ، یادگیری بین المللی با کمک آموزش الکترونیکی در عصر جهانی شدن، ادغام مفاهیم انتزاعی با زندگی افراد، تأکید بر مهارت های تشخیصی و بازترکیبی، یادگیری شخصاً هدایت شده، دستیابی به اهداف سطوح بالای یادگیری شناختی و فرا شناختی و پرورش مهارت های تفکر جانبی از دیگر مزیت های در خور توجه آن می باشد. این رویکرد درصورت برنامه ریزی و اجرای صحیح قادر به ارتقای افق فکری فراگیران، تغییر و تحول مستمر دیدگاه آنها ودر نهایت تلاش برای پوشش دادن الزامات ناشی از آن است.
۳. تربیت شهروندانی مسوولیت پذیر که در جامعه اطلاعاتی پیامدهای اخلاقی، فرهنگی و اجتماعی فناوری و رسانه های گروهی را به درستی درک می کنند.
آموزش الکترونیکی به عنوان الگوی جدید ، شیوه آموزش را دگرگون کرده است . قابلیت های بالای این سیستم آموزشی و تقاضای گسترده برای آموزش مجازی و عدم امکان اجابت این حجم بالا از درخواستها در نظام آموزشی فعلی، اهمیت و ضرورت به کارگیری آموزش الکترونیکی را انکار ناپذیر کرده است .از اینرو شیوه و چگونگی اموزش الکترونیکی بسیار مورد توجه می باشد . در راستای یادگیری مجازی در سامانه یادگیری الکترونیکی کتابخانه ها ملزم به پیشرفت همزمان و متناسب با نیاز روز و ارائه خدمات جدید در سامانه آموزش الکترونیکی می باشند.
آموزش الکترونیکی برای چه کسانی مناسب است؟
توجه داشته باشید که eLearning برای همه مناسب نیست. از آنجایی که دوره های آموزش الکترونیکی از نظر زمان بندی انعطاف پذیری زیادی دارد و دانش آموزان هر موقع که بخواهند به آن دسترسی دارند، یک فراگیر آموزش آنلاین باید خودش نظم داشته باشد و به طور منظم کار کند تا بتواند با سایر شرکت کننده ها و هم کلاسی های خود هماهنگ باشد. معمولا، یک کتاب درسی درست همانطور که در یک برنامه منظم دانشگاه یا مدرسه معمولی و حضوری لازم است، مورد نیاز است. اگرچه در یک کلاس آنلاین با بقیه دانش آموزان دور هم ننشسته اید، اما در دوره های آموزش الکترونیک اغلب دانش آموزان گروه بندی می شوند. در اموزش الکترونیکی اعضای گروه ها مواد درسی را جداگانه یاد می گیرند اما به صورت همزمان، و انتظار می رود در طول هفته با یکدیگر و از طریق انجمن های گفت و گو که معمولا در سیستم مدیریت آموزشگاه و کلاس مجازی وجود دارد، همکاری کنند. آن چه که برنامه ریزی شده است، از انجام آزمون آنلاین گرفته تا ارسال تکالیف باید تا تاریخ تعیین شده انجام شوند. کسب این نظم و انضباط شخصی، و همچنین مدیریت زمان و مهارت های سازمانی، زمان می برد. اگر شما جز افرادی هستید که به خود-انضباطی رسیده اند و رفتاری سازمان یافته دارند، آموزش الکترونیکی برای شما مناسب خواهد بود.
راه های بهبود یادگیری و آموزش ازطریق محیط آموزش الکترونیکی
۱.امکان مرور درس ها در اموزش الکترونیکی
۲.دانش پژوهان در اموزش الکترونیکی کلاس درس را از دست نمی دهند. دانش پژوهان علاوه بر بیماری ممکن است به علت های زیر درس ها یا بخشی از آنها را از دست بدهد:
-داشتن محدودبت به واسطه مسائل کاری وشغلی
-تعهدات خانوادگی (به ویژه والدینی که باید فرزندان خود را از مراکز نگهداری کودکان بگیرند و یا ازکودکان بیمار خود مراقبت کنند).
۳.مشکلات ایاب و ذهاب بعضی از دانش پژوهان برای حضوردرکلاس باید مسافت های طولانی طی کنند وزمان زیادی صرف رفت وآمد نمایند.
۴. دسترسی راحت به دنیای اطلاعات در اموزش الکترونیکی که فقط از راه شبکه اینترنت دست یافتنی است.
۵.ایجاد صلاحیت های اساسی و مهم از راه بهره وری از محیط سامانه آموزش مجازی
اموزش الکترونیکی یکی از انواع آموزش از راه دور تلقی می گردد. آموزش از راه دور متدهای مختلف از جمله سیستمهای مبتنی بر تلویزیون، پست، مکاتبه و رادیو را شامل می شود. اموزش الکترونیکی نیز یکی از انواع تکامل یافته این مدل از آموزش می باشد. تعاریف مختلف مشاهیر از این موضوع را مرور می کنیم. از جمله:
اموزش الکترونیکی، استفاده از فناوری شبکه، برای طراحی، تحویل، انتخاب، اداره، و توسعه یادگیری می باشد.
اموزش الکترونیکی کاربرد فناوریهای اطلاعاتی و رایانه ای برای خلق تجربه یادگیری تلقی می شود.
مفهوم اموزش الکترونیکی می تواند شامل فعالیتهای گسترده ای باشد؛ از پرداخت شهریه بصورت الکترونیکی و پشتیبانی از یادگیری از راه دور تا فعالیتهای مبتنی بر رایانه مجزا.
از مصادیق اموزش الکترونیکی می توان به هر کدام یا هر ترکیبی از فعالیتهای زیر اشاره کرد:
بکارگیری وب بمنظور جایگزینی و یا مکمل کتابخانه
بکارگیری رسانه الکترونیکی جهت گردآوری و ارائه مطالب یادگیری
بکارگیری اشتراک الکترونیکی فضاهای یادگیری، محلهای مباحثه و غیره
بکارگیری شبیه سازی، دنیای مجازی، و غیره
بکارگیری سنجش و بازخورد الکترونیکی
همواره انتخاب یک نرم افزار یادگیری الکترونیکی خوب جهت بالا بردن کیفیت در یادگیری الکترونیکی و نیز برآورده کردن یادگیری الکترونیکی سریع مد نظر بوده است.
تنوع در اموزش الکترونیکی
اموزش الکترونیکی از نقطه نظر انجام و کیفیت و فراگیر بودن، بسیار متنوع است که در شرایط و شکلهای مختلفی قابلیت بهره برداری دارد. خصیصه مشترک همه این انواع، مبتنی بر رایانه بودن آنها می باشد. این دوره های آموزشی یا درو نخطی هستند یا برونخطی. بطور مثال دوره های یادیگیری مستقل را می توان برون خطی و دوره های کلاس مجازی را درون خطی تلقی کرد.
آماده شدن برای آموزش الکترونیکی
برای اینکه از اموزش الکترونیکی بیشترین بهره را ببرید، باید قبل از شروع ترم برای آن آماده شوید. اول از همه باید در موسسه ثبت نام کنید و ثبت نام شما پذیرفته شود. برای اکثر موسسات، همانند برنامه های دانشگاهی درخواست برای ثبت نام و پرداخت آن مهلت های مشخص دارد. به طور معمول، این تاریخ ها چند ماه قبل از شروع ترم است. از این تاریخ ها مطلع باشید و اطلاعات آن ها را دریافت کنید. برخی از آموزشگاه های آنلاین، از سیستم eLearning خود دموی آنلاین ارائه می دهند که به شما این امکان را می دهد که یک دوره نمونه را ببینید که شامل نحوه ارائه مواد، دوره های آموزشی و برنامه آموزشی، نحوه برقراری ارتباط با معلم ها و استادها و انجمن گفت و گو است که در آن می توانید درباره مواد دوره با همکلاسی های آنلاین و استادان خود بحث و تبادل نظر کنید. با تمام منابع آشنا شوید و لینک های موجود در جهت کاهش منحنی یادگیری خود قبل از شروع دوره آموزش اصلی دنبال کنید. یکی از مهم ترین اقداماتی که می توانید برای آماده شدن برای آموزش الکترونیکی انجام دهید این است که یک نگرش “می توانم انجام دهم” را در خودتان ایجاد کنید و آن نگرش را به برنامه ای تبدیل کنید که با آن بتوانید زمان لازم برای پوشش دادن همه مطالعات لازم، انجام تمرین ها و تکالیف و پست های تالار گفت و گو را ایجاد کنید. اگر در مورد مباحث درس مشکل داشتید، می بایست هر چه زودتر با استاد خود تماس بگیرید، همان طور که اگر در دانشگاه معمولی بودید پیش استاد می رفتید و سوالات و مشکلات خود را مطرح می کردید. به یاد داشته باشید که با یک نگرش مثبت و نظم و انضباط شخصی، می توانید یک eLearner موفق باشید.
چک لیست ضروریات شرکت در دوره های آموزش الکترونیکی
مواردی که نیاز است انجام دهید یا داشته باشید تا واجد شرایط شرکت در دوره های آموزش الکترونیکی آن ها شوید، برای هر موسسه ای متفاوت است.
چک لیست فناوری در اموزش الکترونیکی
- رایانه خود را با سخت افزار و نرم افزارهای مورد نیاز که توسط مدرسه مجازی مطرح می شود به روزرسانی کنید.
- حساب های کاربری مورد نیز آموزشگاه مجازی را، نظیر نرم افزار مودل Moodle، Vista، WebCT، Blackboard یا Sakai (پلتفرم مدیریت دوره آنلاین) و حساب ایمیل مدرسه را فعال کنید.
- در صورتی که به سیستم مدیریت دوره (CMS) مانند Blackboard، مودل(Moodel)، Sakai یا هر CMS دیگری که موسسه استفاده می کند دسترسی دارید، آن را بررسی کنید. وارد سیستم شوید تا مطمئن شوید که نام کاربری و رمز عبور شما درست کار می کند. اگر با مشکل برخورد کردید، با خط راهنمای مدرسه آنلاین تماس بگیرید.
- CMS مدرسه شما ممکن است متفاوت باشد، اما نکته هایی که در ادامه اشاره می کنم به شما یک دید کلی از نوع تعاملات معمول که در بسیاری از سیستم های CMS وجود دارد می دهد.
- CMS مدرسه خود را بیاموزید.
- برای اموزش الکترونیکی مرورگر وب خود را آماده کنید. اطمینان حاصل کنید که مرورگر شما به حداقل نیازهای مدرسه شما برسد. سپس، تکنولوژی مسدود کننده پاپ آپ را خاموش کنید. البته این روی بعضی از سیستم های CMS کار نمی کند، چون باید با مسدود کننده های پاپ آپ روشن شوند. در نهایت مرورگر خود را برای قبول همه کوکی ها تنظیم کنید. با مدرسه خود در مورد شرایط و نیازهای خاص احتمالی که ممکن است داشته باشند صحبت کنید.
- جهت استفاده از اموزش الکترونیکی مهارت های پردازش کلمه خود را تصحیح کنید اگر با مایکروسافت ورد، برنامه پردازش کلمه استاندارد در آموزش، آشنایی ندارید. آن را قبل از شروع کلاس مجازی خود نصب کنید و با آن تمرین کنید. چنین نرم افزاری به شما در نوشتن مقالات و آماده کردن ایمیل کمک خواهد کرد.
چک لیست خود-مدیریتی در اموزش الکترونیکی
- تمام اطلاعات مقدماتی و معرفی های ارسالی از طرف مدرسه را با دقت مطالعه کنید. مربی ها از طریق ایمیل به شما اطلاعات مهم مربوط به دوره آموزش را ارسال می کنند. لطفا ایمیل خود را به صورت منظم بررسی کنید و مراحل آماده سازی را دنبال کنید.
- برنامه کلاس خود را بخوانید. در مورد اهداف کلاس، انواع خواندنی ها، الزامات تکالیف را بخوانید.
- کتاب های خود را به صورت آنلاین و یا از یک کتاب فروشی خریداری کنید. برای اطمینان از دسترسی به موقع به منابع مورد نیاز خود، در هنگام شروع دوره آنلاین، کتاب های خود را بخرید.
- تعیین اهداف و اولویت های کلاس در راستای اموزش الکترونیکی. اهداف شما را به موفقیت می رساند، زیرا آن ها به شما جهت و انرژی برای غلبه بر موانعی مانند محدودیت زمانی را می دهد.
- برنامه یادگیری شخصی خودتان را بچینید. مدیریت زمان موثر یک عامل کلیدی برای موفقیت است. با ایجاد یک برنامه مطالعه می توانید مطمئن شوید که به اهداف دوره آموزش خواهید رسید.
- کمک بگیرید. اکثر مدارس آنلاین منابعی را به شما پیشنهاد می دهند که با کمک آن ها شما شروع خوبی برای کلاس های آنلاین خواهید داشت.
حق انتشار و حقوق مالکیت فکری در آموزش الکترونیکی
در موقعیت آموزش چهره به چهره برخی استفاده ها از آثار دارای امتیاز حق نشر، بدون داشتن اجازه خاص، مجاز است. در محیط یادگیری از راه دور در سامانه اموزش الکترونیکی، همه مطالب، مستقیما به یادگیرنده منتقل می شود در نتیجه مطالب به نوعی تکثیر می شود. هر گونه ارائه، استفاده یا انتقال مطالب در سامانه آموزش مجازی، از نظر حقوقی باید به دقت بررسی شود.
اگر دوره آموزش از راه دور در محدوده یک کشور باشد، قوانین کشوری ملاک عمل قرار می گیرد. اما، لازمه دوره های بین المللی، رعایت قوانین بین المللی و نیز مقررات ویژه کشورهای ذیربط است. کشورهایی که به کنوانسیون حق نشر جهانی ملحق شده اند باید به همه تعهدات بین المللی پایبند بوده و در ارائه، استفاده و نسخه برداری از آثار، همه مقررات بین المللی را رعایت کنند.
بطور خاص، در سامانه یادگیری الکترونیکی، به عنوان یکی از روشهای آموزش از راه دور، رعایت قوانین حق نشر بسیار پیچیده و نیازمند دقت فراوان است. سرقت ادبی در اینترنت سهل است و اطلاعات نیز فراوان، بنابراین، اهمیت موضوع حق انتشار بیشتر و برجسته تر است. لازم است در راستای حفظ حقوق مؤلفان، ناشران و مالکان آثار اقدامهایی در این زمینه انجام گیرد. کارشناسان بر این باورند که انجام اقدامهای زیر لازم است:
۱) تعریف حق انتشار در سامانه مدیریت یادگیری الکترونیکی
۲) احتراز از سرقت ادبی و تخلفات مربوط به «حق انتشار» در مقاله آموزش الکترونیکی
۳) آموزش یادگیرندگان به کیفیت استفاده از مطالب دارای حق انتشار در سیستم آموزش الکترونیکی
بی تردید روند کنونی حاکم بر محیط نشر الکترونیکی، از جنبه حقوقی مشکلات فراوانی را فرا روی تولید کنندگان و ناشران قرار داده. مقررات حق نشر در محیط الکترونیکی، نیازمند اصلاح و بازبینی مقررات گذشته است. تمهیداتی که ناشران (و نه لزوماً تولید کنندگان) عملاً برای مقابله با نقض حق نشر به کار گرفته اند، شامل این موارد است:
۱-۳) تعیین سطوح حفاظتی برای دسترسی به اطلاعات در سامانه آموزش مجازی، شامل الزام کاربر به ثبت نام و درج شناسه ورود (که معمولاً با پرداخت هزینه ای متناسب با میزان دسترسی و استفاده میسر است)
۲-۳) انعقاد قراردادهای فروش اطلاعات و تولید محتوای الکترونیکی و ذکر شرایط باز تولید، تکثیر اطلاعات و فروش اطلاعات
۳-۳) الزام کاربر به قبول شرایط دسترسی به اطلاعات در سامانه یادگیری الکترونیکی (این الزامها هیچ ضمانت اجرایی ندارند و در صورت نقض، پیگیری آن مشکل یا ناممکن است)
۴-۳) قیمت گذاری اطلاعات با استفاده از الگوهای قیمت گذاری، مانند الگوی میزان استفاده، دفعات دسترسی، و…
۵-۳) ارائه اطلاعات بر اساس نیاز و درخواست کاربر. این ناشران با ارائه اطلاعات کتابشناختی و جلب توجه کاربران، اطلاعات مورد نظر را با استفاده از مجراهای مناسب در محیط الکترونیکی برای آنان ارسال می کنند (دسترسی غیر مستقیم)
برای رعایت حق انتشار اطلاعاتی که به صورت کامل در محیط الکترونیکی منتشر می شوند، در بسیاری از کشورها و به ویژه در ایران، جز اتکا به توصیه های اخلاقی، دستاویز دیگری وجود ندارد. حتی کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی نیز که هدفی جز ایجاد شرایط دسترسی برای کاربران در بالاترین سطح ندارند، خود به گونه ای با این معضل دست به گریبان اند و جز توصیه های اخلاقی و یاد آوری ضوابط، کاری از دستشان ساخته نیست.
نرم افزار آموزش الکترونیکی به عنوان الگوی جدید ، شیوه آموزش را دگرگون کرده است . قابلیت های بالای این سیستم آموزشی و تقاضای گسترده برای نرم افزار آموزش مجازی lms و عدم امکان اجابت این حجم بالا از درخواستها در نظام آموزشی فعلی، اهمیت و ضرورت به کارگیری آموزش الکترونیکی را انکار ناپذیر کرده است .از اینرو شیوه و چگونگی آموزش الکترونیک بسیار مورد توجه می باشد . در راستای یادگیری مجازی در سامانه یادگیری الکترونیکی کتابخانه ها ملزم به پیشرفت همزمان و متناسب با نیاز روز و ارائه خدمات جدید در سامانه آموزش الکترونیکی می باشند.
در کشور ما، به دلیل نپذیرفتن و اجرایی نشدن قوانین بین المللی حق انتشار (فارغ از هر گونه ارزش گذاری)، اگر چه ظاهراً ناقض تعهدات بین المللی به شمار نمی آییم، اما به تدریج الزامهای حقوقی برای در تنگنا گذاردن کشورهایی چون ایران، شدید تر می شود و ما نیز به خاطر عدم امکان دفاع مستند حقوقی از آثار خود در سایر کشورها، کم و بیش متضرر می شویم. هرج و مرجی که در نقض مالکیت فکری، در عرصه داخلی حاکم شده است، تلخی عدم پایبندی به قوانین حق انتشار را به مذاق مخالفان آن چشانده است. تصور اینکه مدرسی ببنید مطالبی که به عنوان متن آموزشی به صورت الکترونیکی و در سیستم آموزش الکترونیکی در دسترس دانشجویان گذارده شده، به عنوان مقاله علمی، حتی بدون تغییر در عناوین مطلب، از سوی دیگران در سمینار علمی ارائه شده است بسیار مأیوس کننده است. اینگونه سرقتها بقدری رایج شده است که گمان نمی رود توصیه های اخلاقی چندان کارساز باشد. ساز و کارهایی حقوقی شدیدی مورد نیاز است تا ضمن یادآوری تعهد همه کاربران به رعایت حقوق تولید کنندگان و مالکان آثار، عواقب درخور و غیر قابل چشم پوشی هرگونه تخلف را به آنان تفهیم کند.
گمان نمی رود تا زمانی که بینش و دیدگاه مؤلفان، تولید کنندگان، ناشران و کاربران نسبت به حقوق متقابل یکدیگر اصلاح نشود و فرهنگ رعایت این حقوق نهادینه نگردد، تغییر چشمگیری در وضعیت کنونی به وجود آید؛ چراکه شواهد نشان می دهد ایجاد سطوح حفاظتی و اتکای صرف به قوانین، و عدم مجازات خاطیان هرگز نتوانسته مانع نقض حق نشر شود.
یاد آوری و رعایت برخی نکات می تواند در جلوگیری از تخلف در محیط آموزشی مؤثر باشد از جمله:
- پایبندی به مقررات حق نشر که توسط مراجع قانونی وضع شده است.
- ارائه آموزش به استادان و کارکنان در مورد قانون حق انتشار یا نشر جدید و سیاست آموزشی در انواع سیستم های آموزش مجازی
- پایبندی به اصل استفاده مجاز از منابع اطلاعاتی در آموزش اینترنتی.
- اگر شما برای استفاده از یک متن، که خرید یا استفاده از آن منع شده است تلاش می کنید بدون شک، شما در مسیر تخطی از قانون قرار گرفته اید.
- همیشه راههایی برای تخلف وجود دارد، یا کشف می شود؛ به یادگیرندگان باید هشدار داد که دامنه این تعرض، می تواند به حیطه خصوصی ما هم کشیده شود. هیچ کس (حتی هرج و مرج طلبان) از هرج و مرج، سود نمی برد.
- در محیط های آموزشی، رفتار مربیان و کادر آموزشی در استفاده قانونمند از منابع، یک الگوی رفتاری برای یادگیرندگان به نمایش می گذارد. پایبندی آنان به حقوق مالکیت فکری و حقوق انتشار، موجب فراگیری این اصل اخلاقی از سوی یادگیرندگان خواهد شد.
قوانین ارسال دیدگاه
لطفاً پیش از ارسال نظر، خلاصه قوانین زیر را مطالعه کنید: